kennismaking met de Burundezen

De maandag en de dinsdag zijn dus ingeruimd om kennis te maken met de Burundezen, hun nivo Engels zo goed mogelijk in beeld te krijgen en hen te vragen naar hun verwachtingen.
Maandagochtend om 9 uur staan er ruim 40 docenten Engels uit Kirundo en omgeving bij de ingang van de school en daarnaast nog eens een 10-tal docenten uit de ict-groep van Hanny.
We hebben 8 vrouwen in de groep. De jongste van de deelnemers is 22 jaar, de oudste 63. Deze senior is zelf docent Engels geweest van 75% van de deelnemers aan ons programma.

Alle deelnemers worden gefotografeerd met naamplaatje (om de namen te kunnen onthouden), ze worden ingeschreven (want ze krijgen een aanwezigheidsvergoeding per dag) en ze ontvangen een groot cahier en een pen.

Na de enthousiaste toespraken van de Directeur Provincial de Education en van Stephanie, voorzitter van de Burundian Women for Peace and Development, start het programma. Dat wordt deze kennismakingsdagen geleid door Teunella en Petra.
Via allerlei speelse werkvormen wordt er met elkaar kennisgemaakt, in duo’s, in kleine en in grote groepen. We raken gewend aan elkaars namen en komen tegelijkertijd veel te weten over elkaars gewoonten en cultuur. Het enthousiasme is enorm, zowel bij de Burundezen als bij ons. Het is werkelijk gezellig om met elkaar te werken. Wij zijn geïnteresseerd in hen, maar zij ook in ons. We sluiten elke dag af met het samen zingen van een lied onder leiding van Marielle. Grote hilariteit en grote saamhorigheid. Een heel fijne ervaring voor ons allen.

De dagvergoeding van 10.000/20.000 Burundese Francs per dag is voor hen van groot belang. Het betekent bijna een verdubbeling van hun maandsalaris van € 83,- per maand. Dit salaris is echt laag, ook vergeleken met mensen met een vergelijkbare opleiding. Als we hen tijdens het programma vragen naar hun dagindeling, blijkt dat de meesten niet ontbijten, omdat ze zich dt niet kunnen veroorloven. Stromend water of elektriciteit heeft niemand van hen. Wat ze wel bijna allemaal hebben is een soort huishoudster, die poetst en kookt.
Willen de mannen uit deze groep trouwen, dan hebben ze, vanwege hun relatief goede positie, € 300,- als bruidsschat in te brengen. Dat kunnen de meesten nauwelijks ophoesten. Een Burundees gezin bestaat uit minstens 5 kinderen, maar 10 of meer is eerder regel dan uitzondering.
Het aantal buitenechtelijke zwangerschappen in Burundi is hoog. Dat kan tot sociale problemen leiden, maar slechts zelden tot uitstoting. Het Aids-probleem is groot. Stephanie schat dat in onze groep minstens 5 mensen met HIV-infectie zullen zitten.

Bijzonder vermeldenswaard zijn de betekenissen van de namen van de Burundezen. Na de oorlog in de 90’er jaren is het de gewoonte geworden om niet meer de oorspronkelijke familienaam te dragen. Deze familienaam wordt direct geassocieerd met de Hutu/Tutsi-etniciteit. Dat kan voor sommige mensen onwenselijk zijn. Hoewel etniciteit op dit moment
nauwelijks nog een lading heeft in het maatschappelijk leven, kunnen er bij sommige individuen nog ‘rekeningen te vereffenen’ zijn. Om dat lastiger te maken, is men creatieve namen aan de borelingen gaan geven:
• Manirakiza: God moge mijn held beschermen
• Rurihose: Je wordt hetzij geliefd, hetzij gehaat, maar we zullen allen sterven
• Horimbere: Wees altijd de eerste
• Mvurama: Hij die familie en hulpelozen wil helpen
• Rudatinya: Hij die geen angst in het leven kent
• Nkezabahiza: Ik wens hen geluk die meer bereiken dan anderen

Een Engelse agraricus die we ontmoeten en die hier in de 70’er jaren ook gewerkt heeft, zegt dat de openheid van de samenleving veel groter geworden is. Hutu’s en Tutsi’s leven vreedzamer samen dan lange tijd het geval. Hij zegt: “het is alsof ze een collectief besluit genomen hebben: dit nooit meer”. Gaat het sociaal dus goed, economisch is het hier een drama. De mensen hebben echt niks. Het “mzungu – ik heb honger”, “mzungu – ik heb dorst”, “Mzungu – geef me wat geld” achtervolgt ons voortdurend. Heel veel mensen hebben totaal verlopen, vuile en kapotte kleren aan. De werkloosheid is enorm, evenals het gebrek aan de meest basale benodigdheden. Voorlopig went dat niet. Het hoofd wendt zich af, maar het hart verkrampt.
Het is deze achtergrond die de dreiging van criminaliteit groot maakt. Onze ict-lokalen zijn verplicht geweest om tralies aan te brengen op deur en ramen. Wij mogen van Stephanie niet dan onder begeleiding van enkele Burundezen door het dorp lopen. Waar we overigens een enorme bezienswaardigheid zijn, achtervolgd door hordes kleine kinderen, aan- en nagegaapt door iedereen.

In het kennismakingsprogramma valt één zaak bijzonder op: de Burundezen hebben moeite met onze werkvormen. Creativiteit, conceptueel/abstract en logisch denken zijn bij hen nauwelijks ontwikkeld. Als ze zich in een rij met oplopende lengte moeten opstellen, komen ze daar vrijwel niet uit en is er grote chaos. Als we ze een oefening laten doen waarbij verschillende beroepen zich in een groep moeten samenvoegen, snappen ze daar lang niet allemaal iets van, de mappenstructuur in het ict-programma is razend complex voor hen, het lukt ze nauwelijks om onze werkvormen naar hun eigen context te vertalen. Bovendien is hun nivo Engels zwak tot zeer zwak. In Nederland zijn bovenbouw-leerlingen gemiddeld verder dan deze Burundese docenten.
Petje af voor onze dames-docenten die het geduld en de volharding hebben om hier rustig onder te blijven.

De verwachtingen die de Burundezen van het programma hebben:
• Methodes leren om leerlingen beter te activeren
• Verbetering van eigen spreekvaardigheid, vocabulaire en grammatica
• Verbeteren van uitspraak en intonatie van de leerlingen
• Verbeteren van tekstbegrip van de leerlingen
• Meer interactieve methodes leren
• Methodes leren om de luister- en spreekvaardigheid van leerlingen te verbeteren
• Het gebruik van muziek/liedjes in de les

Tijdens deze inventarisatie wordt duidelijk dat de Burundese docenten met twee grote problemen te kampen hebben: de grote klassen (schrik niet van klassen met 70-100 leerlingen) en het grote gebrek aan ondersteunend materiaal (lesboeken (ze hebben er 1 per 100 leerlingen), video- en audio-materiaal, papier, schriften, pennen etc. etc.). Ooit was dit laatste er wel, maar in de oorlog is alles verloren gegaan en door de economische malaise is het nooit terug gekomen.
Wat ze eigenlijk het liefst willen is dat we kisten met materiaal achterlaten, maar helaas is dat onmogelijk. We hebben nog een bepaald budget voor materiële zaken, maar we zullen pas later in het programma bekijken hoe we dat aanwenden.

Terugkijkend op de afgelopen 3 dagen, mogen we het project tot nu toe toch echt wel een groot succes noemen. Het zijn hele fijne ontmoetingen en de Burundezen zijn vol lof over het programma en zeggen ervan overtuigd te zijn na dit programma anders en effectiever les te kunnen geven. Ze genieten ook heel erg van het samen zingen: dat hebben ze sinds de oorlog niet meer gedaan. Wij hebben heel erg de indruk dat dit project een nieuw elan voor de Burundezen betekent. Alles wat aandacht krijgt, groeit.