naar Kirundo

De zaterdag, de dag van de reis naar Kirundo, start heel speciaal. We mogen pas na 10 uur het hotel uit. Zaterdag is de dag van de “traveaux communautaires”. Dat wil zeggen dat alle Burundezen worden geacht in de ochtend een bijdrage te leveren aan wat wij de ‘publieke werken’noemen: het schoonmaken van de straten en de publieke omgeving. Afval wordt opgeruimd, straten schoongemaakt en gespoten. Dat soort dingen. Om deze arbeid niet te verstoren mag niemand voor 10 uur op straat, niet te voet, niet met een vervoermiddel. Een elegante manier om het tekort aan staatsfinanciën op te lossen. Helaas levert niet iedereen dezelfde bijdrage aan deze oproep tot solidariteit.
De afspraak is dat we de ochtend zullen gebruiken voor een bezoek aan de markt van Bujumbura en het ophalen van gisteren bestelde spullen in de elektronicawinkel. Op de een of andere manier halen we in dit land nooit het tijdschema dat we ons voornemen. We vertrekken vandaag pas om 11 uur, terwijl 10 uur de bedoeling was. We zijn pas om 2uur terug, terwijl 13.30u de bedoeling was. Een en ander betekent dat de reis naar Kirundo ook vertraagt en we daar pas in het donker zullen aankomen, wat eigenlijk zeer af te raden is. Maar ja, Afrika…
Het bezoek aan de markt is een verbijsterende ervaring. Hij lijkt qua aanbod natuurlijk op andere markten in de wereld, maar deze is toch wel erg groots. Vooral ook vanwege de kleurrijke klederdracht van de Burundese vrouwen. Oogstrelend in zo’n decor van chaos en opgetaste spullen. De eenvoud en armoede van Burundi komt hier natuurlijk helemaal binnen: alleen de basale spullen zijn te koop. Olie bijvoorbeeld wordt in kleine plastic zakjes verkocht! Voor souvenirs moet je niet naar dit land komen. Ik heb je houten kam niet gevonden Carola.
De heftigheid van deze ervaring wordt versterkt door bedelende mensen, waarbij vooral 2 vrouwen in het oog springen die bedelen met een kind met een waterhoofd naast zich. Mijn buik krimpt hier aanzienlijk. Dat heb ik nog nooit gezien. Ook in deze markt dan weer hilarische, dan weer emotionele taferelen rond de mzungu’s (blanken) die willen fotograferen. De grenzen van mijn fatsoensethiek worden hier wel op de proef gesteld.
Bij de elektronicawinkel, blijkt op zich alles wel in orde te zijn. Alle bestelde goederen zijn er. Maar voordat we er weg zijn, is het bijna 2 uur later. Afrika vergt wat van je geduld. Goede meditatieve oefening voor me dus, waar ik me trouwens heel makkelijk aan kan overgeven.
Intussen heeft een andere groep reisgenoten de tijd besteed aan het verder voorbereiden van het lesprogramma. Dat begint langzaam echt vorm te krijgen. Met heel veel inspanning van deze 5 dames. Geweldig. Morgen, zondag, zullen we hier een groepssessie aan weiden en in het volgende verslag zal ik wat inhoudelijker in gaan op dit onderwijs programma.

Na een lichte lunch vertrekken we om 14.45u naar Kirundo. Een tocht, die uiteindelijk 4 uur zal duren. Wat een ervaring..!! Ik heb echt nog nooit zo’n indrukwekkende autotocht gemaakt.
In Burundi is er eigenlijk maar weinig verkeer. Enkele personenauto’s, wat meer vrachtwagens, nog wat meer fietsen (ondanks de behoorlijke bergachtigheid), maar vooral lopende mensen. De beelden die wij kennen van vluchtelingenstromen zijn feitelijk dagdagelijkse realiteit. Mensen zijn voortdurend, in lange rijen aan de kant van de weg, op weg. Vooral op weg om aan geld en eten te komen. Om een klusje te vinden om een euro te verdienen. Dit straatbeeld heerst overal en houdt niet op tussen Bujumbura en Kirundo (250 km), maar concentreert zich uiteraard rond de dorpjes die we passeren. Het is een prachtig gezicht: die mooie Afrikanen, met vrouwen in zeer kleurrijke kleding en van alles en nog wat op hun hoofd vervoerend. En dat alles in een heuvel/berglandschap (tot ca. 2.000m) vol met groene beplanting: heel veel banaan, maar ook thee, koffie en andere gewassen. Fietsers die zich soms met vijven tegelijk door een vrachtauto een heuvel op laten slepen. Levensgevaarlijk. Wonderschoon dit straatbeeld, maar ook confronterend. Het besef van de dagelijkse inspanning die hier geleverd moet worden om te kunnen bestaan, maakt je stil en eerbiedig.
’s Avonds in Kirundo vertelt een van de locals dat we eigenlijk nog in een goede tijd hier zijn. De afgelopen jaren heeft er grote droogte geheerst. Alleen al in Kirundo zijn honderden mensen gestorven van de honger. Door de goede weersomstandigheden van het afgelopen jaar, gaat het nu veel beter met de mensen.
We eten weer kip, nu met bruine bonen en frietjes. En maken ons op voor een heerlijke nacht in het prachtige hotel waar we de komende 3 weken zullen verblijven: Top Hill Residence. Eigenlijk verblijven we in kleine bungalows (2 onder een dak) in een ommuurde tuin met veel bananenplanten en met prachtig uitzicht op de stad Kirundo. Een hemelse plek.


Voor de zondag hebben we besloten pas om 9 uur te ontbijten om uit te kunnen slapen. Vervolgens zullen we om 10.30u naar de mis van de katholieke kerk in Kirundo gaan. Iedereen gaat mee.
De mis, die iets meer dan een uur zou duren, duurt in werkelijkheid bijna 3 uur. We maken namelijk een bijzonder ritueel mee: de doop van, naar schatting, 80 kinderen van omstreeks een jaar oud. Heel veel jonge vrouwen met jonge kinderen dus in de kerk, die sowieso stampvol zit. Wij hebben uiteraard veel bekijks, zo vaak komt hier geen blanke. Maar ook wij kijken onze ogen uit. De mensen zijn hier zo mooi! En we zitten er nu midden tussen. Ondanks de wederzijdse schroom, ontstaat er dan contact. En wat is er mooier dan elkaar ontmoeten door alle verschillen heen.
De liturgie lijkt erg op onze katholieke liturgie, maar opgefleurd met liederen in het Kirundi (de plaatselijke taal, naast Frans en Swahili). Een beetje ingehouden gospelachtige sfeer met handgeklap. Ook een lied over “amazi”, het Kirundiwoord voor water. Belangrijk natuurlijk bij een doopritueel, maar, zo fantaseren wij, überhaupt van levensbelang voor deze mensen. Ook de liturgie is in het Kirundi. Die blijkt ook nooit in het Latijn te zijn geweest, hoewel de overeenkomst in tonaliteit daarmee, goed te horen is.
Op een gegeven moment in de mis gaan alle 80 moeders met hun baby naar voren en worden ze collectief gedoopt. Een ritueel wat behoorlijke tijd in beslag neemt. Maar mooi om te zien. Ze leveren allemaal een roze briefje in, waarschijnlijk om in het kerkarchief te worden bijgeschreven.
Stephanie vertelt dat deze hele dag verder gefeest zal worden met bananenbier en andere versnaperingen. Hoe groter het feest dat je geeft, hoe meer aanzien je hebt.

En foolks, denk eraan: Kuruhuka! (kirundi (de lokale taal) voor: doe rustig aan!).
In de middag kiest een deel van onze groep voor een reisje naar de grens met Rwanda. Ik en enkele anderen kiezen voor siësta.

Deze zondagmiddag om 17.00 u zullen we onze eerste echte vergadering houden, over de onderlinge taakverdeling en over de inhoud van het lesprogramma dat we aan zullen bieden. Bij dat inhoudelijke programma zal mijn volgende verslagje beginnen.