Twa pottenbakkers

Vanmiddag naar een Twa-dorp geweest, hier in het achterland. De Twa, een pygmeeënvolk, is de armste bevolkingsgroep van Burundi. Van oudsher zijn ze beschouwd als paria’s. Ze woonden nooit in de stad maar altijd buiten, in een nomadenbestaan. Claude, een van onze docenten, ging als begeleider mee en vertelde dat de Twa van vestigingsplaats wisselden als er een oudere was overleden. Op dit moment wordt er door de regering van Burundi veel energie gestoken in de integratie van de Twa in de samenleving. Het is zelfs zo dat er 2 Twa deel uit maken van het parlement, zonder dat zij verkozen hoeven te worden. Ook zijn er meer en meer Twa werkzaam in het onderwijs en in de publieke administratieve functies.
Ik had gehoord dat de Twa de pottenbakkers van de Burundese samenleving zijn. Met Claude had ik afgesproken hen een keer te bezoeken en Claude had geregeld dat het hele pottenbakkersproces, inclusief het stoken, zich voor onze ogen zou voltrekken.
Ze zaten ons echt op te wachten. In zeer schamele onderkomens. Veel zieke kinderen: schurft, vergroeide voeten, lichte ondervoeding. Maar ze waren heel erg blij met onze komst. Er zijn niet veel mensen die belangstelling voor hen hebben, dus ze voelden het als een grote eer. Ze deden ook werkelijk hun best. Alles was voorbereid: er werd klei gekneed, een pot opgebouwd, takkenvuur gestookt: pot klaar. Wat een vakmanschap! Millennium oude traditie en ervaring in 2 uur samengebald. Dit doet in Nederland niemand deze gasten na. Ik hield het eigenlijk voor onmogelijk dat je op deze manier een degelijke pot kan maken, maar Claude verzekerde me dat bananenbier er, mits goed afgesloten, zeker 1 jaar goed in blijft.
De Twa verdienen werkelijk niks. Voor een pot met een diameter van 80cm of zo, vangen ze krap 1 euro. Potten die bij ons, echt handwerk….!, misschien wel 100 euro of meer zouden opleveren. Hier is het niet meer dan een kwetsbaar gebruiksartikel. Er zit geen romantische decoratieve waarde aan. Maar ik vind die potten prachtig. En de mensen ook. Het was even zoeken naar hoe we deze mensen moesten belonen voor hun inspanningen. We besloten de 3 hoofdfiguranten, allen vrouwen, ieder 5.000 francs te geven, iets van 3 euro. En dan nog eens 5.000 euro voor de community. Plus dat we betaalden voor een aantal kleinere potten die we kochten. Nou, het duurde ongeveer 3 kwartier voordat de onderhandelingen over deze geste konden worden afgerond. Eigenlijk ging het niet zozeer om de hoeveelheid geld, maar meer over wie er recht op had. Eerlijk gezegd snapte ik er niet zoveel van, maar de essentie was toch wel dat bij de Twa de gemeenschap voor het individu gaat. Plus dat deze mensen vanuit de armoede uitstekende onderhandelaars zijn geworden. Een zeer fraai en bewogen schouwspel was het resultaat. Waarin overigens de vrouwen de boventoon voerden. Wat een kracht! Alle initiatief, alle activiteit, alle contact kwam van hen. De mannen verschenen pas op het toneel toen onze beurs getrokken werd.
De vrouwen waren zeer verguld met onze foto’s. We hebben moeten beloven dat we hen een aantal foto’s doen toekomen. Dat ga ik via Stephanie regelen. Kan een tijdje duren. Een digitale foto afdrukken, lukt nou eenmaal niet in Kirundo.
Welk een indrukwekkende belevenis.